Türkiye Bilgi Ansiklopedisi - Tarım ve Hayvancılık

Tarım ve Hayvancılık

Türkiye, tarımsal üretimde ve özellikle gıda maddeleri üretiminde dünya üzerinde kendi kendine yetebilen sayılı ülkelerden biridir.

Dünya ölçeğinde geniş sayılabilecek Türkiye topraklarının % 44.3’ünü ormanlar ve % 55.7’sini tarım alanları oluşturmaktadır. 1940 yılında 14 milyon 800 bin hektar olan ekili ve dikili alan, 2004 yılında 26.5 milyon hektar düzeylerine ulaşmıştır. Ekili ve dikili alanın % 81.6’sında kuru tarım, % 18.4’ünde sulu tarım yapılmaktadır. Tarımsal üretimin % 76’sını bitkisel ürünler, % 24’ünü hayvancılık oluşturmaktadır. Tarla ürünleri ve meyve üretimi, bitkisel üretimin dörtte üçünden fazlasını kapsamakta ve tarla ürün-leri içerisinde buğday ilk sırada yer almaktadır. 2005 yılı iti-barıyla Türkiye; fındık, incir, kayısı ve kuru üzüm üretiminde


Sulama ve toprak işleme faaliyetlerinde devlet tarafından sağlanan altyapı kolaylıkları, tarımın gelişmesini olumlu yönde etkilemiştir.

dünyada birinci, taze sebze ve üzüm üretiminde dör-düncü, tütün üretiminde altıncı, pamuk üretiminde yedinci, buğday üretiminde ise sekizinci sıradadır.

Türkiye’de, son yıllarda sulama ve toprak işleme çalışmalarında devlet tara-fından sağlanan altyapı ko-laylıkları, tarımın gelişmesini olumlu yönde etkilemiştir. Söz konusu altyapı çalışma-larında en önemli proje, Güneydoğu Anadolu Proje-si’dir. GAP’ın tamamlanma-sıyla birlikte ürün deseninde de büyük değişiklikler olma-sı beklenmektedir. Özellikle


Türkiye kayısı üretiminde dünyada birinci sırada yer almaktadır.

pamuk, yonca, çeltik, yağlı tohumlar, yaş meyve ve sebze gibi ürünlerin üretimine ağırlık verilmesi planlanmaktadır.

Türkiye’de 1980 yılı sabit fiyatlarıyla GSMH’nin % 25’ini oluşturan tarım sektörünün payı 1990 yılında % 15.3’e, 2005 yılında da yaklaşık % 11’e düşmesine rağmen, diğer gelişmiş ülkelerle karşılaştırıldığında hala çok yüksek bir oranda olduğu gözlenmektedir. 2005 yılı itibarıyla, toplam istihdamın % 32’si tarım sektöründe yer almaktadır. 2005 yılı tarımsal ürünler ihracatı ise 8.2 milyar ABD doları olarak gerçekleşmiştir.

1999 yılı Helsinki Zirvesi ile başlayan süreçte, ülke tarım sektörü AB mevzuatı ile uyum içerisinde yeniden yapılan-dırılmaktadır. Bu kapsamda, 2001 yılında ülke genelinde başlatılan “Çiftçi Kayıt Sistemi” doğrultusunda 2004 yılı sonu itibarıyla 2.8 milyonun üzerinde çiftçi kayıt altına alınmış, 2005 yılı içerisinde ve 2006 yılının başında toplam 2.67 milyar YTL “Doğrudan Gelir Desteği” ödemesi yapılmıştır. Ayrıca, çiftçinin üretim yapabilmesini sürekli kılmak, refah

düzeyini artırmak ve tüketici ve/veya sanayiciye dünya fiyatlarından ham madde sağlamak amacıyla prim sistemi uygulaması yapılmaktadır. 2005 yılında 628 milyon YTL prim ödemesi yapılmıştır.

Ham petrol fiyatlarında meydana gelen artışın üreticiye yansıtılmaması için üreticilere mazot desteği verilmiştir. Bu amaçla; 2003 ve 2004 yıllarında toplam 640 milyon YTL, 2005 yılında 410 milyon YTL mazot desteği sağlanmıştır. Yine 2004 yılı Mart ayı ile 2005 yılı Mayıs ayı arasında dünya piyasalarında yaşanan kimyevi gübre fiyatlarındaki artıştan üreticilerin korunması amacıyla 2005 yılında 273 milyon YTL’lik bir kaynak kimyevi gübre desteği için kullanılmıştır.

Hayvancılık. Türkiye’de hayvancılık üretiminin toplam tarım üretimi içindeki payı % 25 civarındadır. “Tarımda Yeniden Yapılanma Programı” çerçevesinde bu oranın, orta vadede 40-50’lere yükseltilmesi doğrultusunda çalışmalar yoğun olarak sürdürülmektedir. Ülkenin büyükbaş hayvan mevcudu yaklaşık 10 milyon, küçükbaş hayvan mevcudu ise 25 milyon civarındadır.


Ülkede büyükbaş ve küçükbaş hayvan mevcudu 35 milyon civarındadır.


	Tavukçuluk alt sektöründe gelişmiş ülkeler düzeyine ulaşılmıştır.

	2000 yılında çıkarılan “Hayvancılığın Desteklenmesi Hakkında Bakanlar Kurulu Kararı” çerçevesinde hayvancılık desteklenmektedir. 2005 yılında ise “Hayvancılığın Desteklenmesi Hakkındaki Kararda Değişiklik Yapılmasına Dair Karar”la destekleme kapsamı genişletilmiştir. Bu kapsamda; yem bitkileri, suni tohumlama, damızlık hayvan, arıcılık, su ürünleri ve süt üretimi desteklenmektedir. Bu kapsamda 2004 yılında 353 milyon YTL destek verilmişken, bu rakam 2005 yılında yaklaşık 538 milyon YTL olarak gerçekleşmiştir.

	Türkiye tavukçuluk alt sektöründe de gelişmiş ülkeler düzeyine ulaşılmıştır. 2002 yılında 612 bin tonluk üretim miktarıyla dünya piliç eti üretiminde 25'inci sırada yer alan beyaz et sektörü, 2005 yılında toplam 950 bin ton piliç eti üretimi yaparak ilk 20’deki yerini korumuştur. Sektörde 2005 yılı itibarıyla piliç üretimi yapan 40 firma ve 90 kesimhane bulunmaktadır. Türkiye’de her yıl 600’ü etlik ve 40 milyonu yumurtalık olmak üzere toplam 640 milyon civciv üretilmektedir.