Türkiye Bilgi Ansiklopedisi - Para ve Bankacılık

	Para ve Bankacılık

	Para politikalarının Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası tarafından yönlendirildiği Türkiye’de, banknot çıkarma yetkisi de bu bankaya bırakılmıştır. Merkez Bankası’nın emisyona gitmenin dışında para politikasını yürütmek, para arzını düzenlemek, bankalara kredi vermek, para politikası araçlarını oluşturmak gibi görevleri bulunmaktadır. 2001 yılı Mayıs ayında değişen Merkez Bankası Kanunu ile Merkez Bankası’nın (MB) temel görevi fiyat istikrarının sağlanması olarak belirlenmiştir.

	Türk mali sisteminde en büyük paya sahip sektör olan bankacılık sektörünün denetim ve gözetim etkinliğinin artırılması için sistemin bağımsız karar mekanizmalarına kavuşturulması ihtiyacı doğmuştur. Bu hedef çerçevesinde, tasarruf sahiplerinin hak ve menfaatlerini korumak, mali piyasalarda güven ve istikrarı, kredi sisteminin etkin bir şekilde çalışmasını ve bankaların kuruluş, yönetim, çalışma esasları, devir, birleşme, tasfiye ve denetlenmelerini düzenlemek üzere 4389 sayılı Bankalar Kanunu ile kurulan Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK),


	T.C. Merkez Bankası - ANKARA

	Ağustos 2000 tarihinde faaliyete geçmiştir. Kuruluş ilke ve esaslarına uygun olarak BDDK, bankalara ilişkin mevzuata tasarrufları koruyucu önlemler getirmekte ve birer güven ve itibar müessesesi olarak kurulan bankaların likidite, emniyet ve rantabilite ilkeleri çerçevesinde faaliyet göstermelerini ve etkin bir şekilde denetlenmelerini sağlayacak düzenlemeler yapmaktadır.

	Halihazırda 34’ü mevduat bankası (üç kamu, 17 özel, 12 yabancı, bir TMSF) 13’ü mevduat kabul etmeyen banka (kalkınma ve yatırım bankası) olmak üzere toplam 47 banka Türkiye’de faaliyet göstermektedir. Kasım 2005 itibarıyla, bankacılık sektörünün toplam aktifleri 295.8 mil-yar ABD doları, çalışan sayısı 131 bin 582, yurt içi ve yurt dışı toplam şube sayısı ise 6 bin 229’dur.

	Fonksiyonel olarak bankalarla büyük benzerlik göstermekle birlikte hem fon toplarken hem de kullandırırken faiz yerine kar ve zarar ortaklığı esasına göre çalışan özel finans kurumları 1999 yılı sonunda yapılan bir yasa değişikliği ile Bankalar Kanunu kapsamına alınmışlar ve böylece bankalarla aynı hukuki alt yapıya sahip olmuşlardır. Kasım 2005 itibarıyla söz konusu kuruluşların şube sayısı 288, personel sayısı ise 5 bin 644’dür.

	Diğer taraftan 1 Kasım 2005 tarihinde yürürlüğe giren Bankacılık Kanunu ile “Katılım Bankaları” banka tanımına dahil edilerek, “özel cari ve katılma hesapları yoluyla fon toplamak ve kredi kullandırmak esas olmak üzere faaliyet gösteren kuruluşlar ile yurt dışında kurulu bu nitelikteki kuruluşların Türkiye'deki şubeleri” şeklinde tanımlanmıştır. Kanunun Geçici 3. maddesi uyarınca, özel finans kurumları, bir yıl içinde ticaret unvanlarını “Katılım Bankası” ibaresini de kapsayacak şekilde değiştirmek zorundadır. Halen sistemde bu nitelikte dört kuruluş bulunmaktadır.

	Ayrıca, anılan Kanun'un “Yürürlük” başlıklı 170'inci mad-desi hükmü uyarınca finansal kiralama, faktoring ve tüketici


	Ülkede bankalar, müşteriye dönük işlemlerinin yanı sıra, iç işlemlerde de bilgi teknolojisini yaygın olarak kullanmaktadırlar.

	finansman şirketlerinin düzenleme ve denetim sorumluluğu, 1 Ocak 2006 tarihi itibarıyla BDDK’ya geçmiştir.

	Mali sistemde; sigorta kuruluşları, İstanbul Menkul Kıymetler Borsası, borsada işlem yapan aracı kuruluşlar, gayrimenkul yatırım ortaklıkları da yer almaktadır.

	Sigortacılık. Türkiye’de, 1990 yılından sonra serbest tarife sistemine geçişle beraber, sektör geçmiş yıllara oranla daha fazla canlanmış ve hızlı bir büyüme sürecine girmiştir. Nitekim 31 Aralık 2005 itibarıyla, sigortacılık sektörü 5.8 milyar ABD doları prim üretmiş ve 4 milyar ABD doları civarında hasar ödemiştir.

	2005 yılı sonu itibarıyla, ülkede toplam 46 sigorta ve reasürans şirketi faaliyette bulunmaktadır. Bunların 38’i özel, ikisisi kamu şirketi, beşi Türkiye’de kurulu yabancı şirkettir. Bunlar, iştigal ettikleri konular bakımından dokuzu hayat, 10’u hayat/emeklilik, biri emeklilik, 25’i ise hayat dışı yabancı sermaye ilgisi nedeniyle sektörde % 50’den fazla yabancı sermaye payına sahip şirket sayısı 13’e ulaşmıştır.

	Diğer taraftan, sigortacılık sektöründe 14.169 acente, 1.764 eksper, 56 broker faaliyette bulunmaktadır. Bireysel Emeklilik Sistemi'nin sonuçlarına bakıldığında, Bireysel Emeklilik Sisteminde toplam 705.138 adet sözleşme ve 666.142 adet katılımcıya; söz konusu sistem çerçevesinde yatırıma yönlendirilen katkı payı tutarında ise 1.061.358.051 YTL’ye ulaşıldığı görülmektedir. Söz konusu veriler, katılımcıların yapacakları katkı payı ödemeleri ile günlük olarak artış göstermektedir.

	Sektörle ilgili olarak son yıllardaki önemli gelişmeler arasında katastrofik risklerle ilgili havuzların oluşturulması ile kamu-özel sektör iş birliği şeklinde oluşturulan yeni kurumlar da sayılabilir. Bu kapsamda, deprem sigortası teminatı sunmak üzere Doğal Afet Sigortaları Kurumu ve tarım sigortaları ile ilgili teminat vermek üzere Tarım Sigortaları Havuzu kurulmuştur. Zorunlu Deprem Sigortası kapsamına alınan mesken sayısı 2.5 milyona ulaşmıştır. Kamu-özel sektör iş birliği ile ise; trafik sigortasının takibi amacıyla TRAMER (Trafik Sigortası Bilgi Merkezi) oluşturulmuş, ayrıca bireysel emeklilik sisteminin izlenmesi için EGM (Emeklilik Gözetim Merkezi) kurulmuştur.