Türkiye Bilgi Ansiklopedisi - Tüketicinin Korunması

Tüketicinin Korunması

Türkiye’de tüketicinin korunması anayasa güvencesindedir. Anayasa’nın 172. maddesi; “Devlet, tüketicileri koruyucu ve aydınlatıcı tedbirler alır, tüketicilerin kendilerini koruyucu girişimlerini teşvik eder.” demektedir. Böylece 1982 sonrası dönemde tüketici haklarının korunması ile ilgili faaliyetlere odalar, dernekler, vakıflar, diğer meslek kuruluşları ve gönüllü kuruluşlar da katılmışlardır. İlk tüketici derneği 1986 yılında “Tüm Tüketicileri Koruma Derneği” adıyla ev kadınları ve gazeteciler tarafından kurulmuştur. 1992 yılından itibaren Tüketici Hakları Derneği ve TÜKODER kurulmuştur. Bu gelişmelerin yanı sıra, Sanayi ve Ticaret Bakanlığı bünyesinde, 1993 yılında Tüketicinin ve Rekabetin Korun-ması Genel Müdürlüğünün kurulması ve bu alanda yapılan çalışmaların tek elden yürütülmesi suretiyle tüketicinin korunması alanında daha hızlı adımlar atılmıştır. AB'nin tüketici taraftarı yaklaşımı ve tüketiciyi koruma politikaları ile Türk tüketicisinin yaşadığı sorunlar dikkate alınarak hazırlanan ve 8 Eylül 1995 yılında yürürlüğe giren 4077 sayılı “Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun”, tüketicinin korunması alanında bir dönüm noktası olmuştur. Kanun çıkarılmadan önce dağınık bir şekildeki çok sayıda yasa, tüzük ve yönetmelik içerisinde yapılan tüketicinin korunmasına ve haklarına ilişkin düzenlemeler, çerçeve kanun niteliğinde olan 4077 sayılı Kanunla, bir başlık altın-da toplanmıştır.

4077 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun; kamu yararına uygun olarak tüketicinin sağlık ve güvenliği ile ekonomik çıkarlarını korumayı, aydınlatıcı, eğitici, zararlarını tazmin edici, çevresel tehlikelerden korunmasını sağlayıcı önlemleri almayı ve tüketicilerin kendilerini koruyucu girişim-lerini özendirmeyi ve bu konudaki politikaların oluşturul-masında gönüllü örgütlenmeleri teşvik etmeyi amaçlamıştır. Kanun, ayıplı mallardan tüketici kredilerine, taksitli satışardan satış sonrası hizmetlere kadar birçok konuyu


	Ülkede bilinçli tüketici sayısı gün geçtikçe artmaktadır.

	kapsamaktadır. Bu Kanun ile Türk Hukuk Sistemi, tüketici mahkemeleri, hakem heyetleri, tüketici konseyi gibi yeni kurumlarla tanışmış ve Türk tüketicisi haklarının ne olduğunu, haklarını nasıl kullanabileceklerini ve haklarını nasıl elde edebileceklerini öğrenmiştir.

	AB’ye aday bir ülke olma sorumluğu ile "AB Tüketicinin Korunması Mevzuatı"na tam uyumun gerçekleştirilmesi, Kanunun uygulanmasından elde edinilen deneyimlerin aktarılması ve yeni tedbirler alarak daha ileri düzeyde tüke-ticinin korunmasını sağlamak amacıyla, Kanun tekrar göz-den geçirilmiş ve gerekli değişiklikler yapılmıştır. 14 Haziran 2003 tarihinde yürürlüğe giren, “4822 sayılı Kanun'la Değişik 4077 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanuna”, sözleşmelerdeki haksız şartlar, devre tatil, paket tur, mesafeli sözleşmeler ve kredi kartı gibi yeni konular girmiş ve tüketici haklarının kapsamı önemli şekilde geliştirilmiştir. Tüketicinin hak araması açısından önemli görev üstlenen hakem heyetlerinin yapısı güçlendirilerek, hak arama açısından önemli görevler verilmiştir.

	Bu çerçevede Kanun ve Kanuna dayanılarak hazırlanmış olan alt mevzuatın uygulanması ile Tüketici Sorunları Hakem Heyetleri üyelerinin kanun değişiklikleri ve idari düzenlemeler kapsamında eğitilmeleri amacıyla eğitim programları hazırlanmış ve uygulamaya konulmuştur.

	Tüketicinin korunması hakkındaki kanunda yapılan değişiklikler ve 14 Haziran 2003 tarihinde yürürlüğe giren 16 adet uygulama yönetmelikleri ile "AB Tüketicinin Korunması Mevzuatı"na uyum sağlanmıştır.

	Ayrıca rekabeti bozucu anlaşma, devralma, karar ve uyumlu davranışların etkin bir şekilde kontrol altına alınması ile tekelleşmelerin ve hakim durumun kötüye kullanılmasının önlenmesi, piyasada çalışan tüm teşebbüsler arasında fırsat eşitliğinin, tüketicilerin hak ve çıkarlarının korunması amacıyla 1994 yılında Rekabetin Korunması Hakkında Kanun yürürlüğe girmiş ve Rekabet Kurumu oluşturulmuştur.